Historia owczarka niemieckiego długowłosego

HISTORIA RASY

        Historia rasy została opracowana na podstawie artykułu Agnieszki Brzozowskiej "Owczarek niemiecki i jego kuzyn", opublikowanego w Kwartalniku "KYNOLOGIA" - czasopiśmie Polskiego Klubu Psa Rasowego, należącego do Międzynarodowej Organizacji Kynologicznej ACE, kwartalnik nr 3/2004 oraz na podstawie własnych wiadomości. Zdjęcia przodków wykorzystane na niniejszej stronie pochodzą również z wyżej wymienionego artykułu.

Owczarek niemiecki wczoraj i dziś

XIX wieczny protoplasta rasy	Pies wpisany do księgi rodowodowej SV pod nr 1 w 1899 roku	Współczesny owczarek niemiecki długowłosy CHAMPION POLSKI - LESSI w hod. Boss & Bursztyn

        Owczarek niemiecki jest rasą pochodzącą z Niemiec, jej historia sięga pierwszej połowy XIX wieku. Pierwsze zapiski o protoplastach rasy można natrafić w pracy Carla Zorna, w której autor opisuje talenty rasy w pracach przy wypasie i pilnowaniu stad owiec. Wg Zorna ów przodek wyglądem przypominał wielkiego szpica - trochę z lisa trochę z wilka. Włos był określany w trzech rodzajach : krótki, długi, twardy ewentualnie ostry. Krótkowłose o krótko przyciętym ogonie i stojących uszach najbardziej rozpowszechnione były na Śląsku, umaszczenie było czarne z brązowym lub żółtawym podpalaniem na kończynach. Odmiana długowłosa występowała w Turyngii, okolicach Altmarku i w południowych Niemczech, umaszczenie u tych osobników przeważało wilczastoszare. W drugiej połowie XIX wieku na terenie Niemiec określane już wtedy nazwą rasy - owczarki niemieckie występowały w różnych typach i różnej wielkości - mniejsze na północy, większe na południu. Występowało zróżnicowane umaszczenie, uszy były stojące, wiszące, a nawet załamane. 

        W latach 1891 - 1894 powstał związek o nazwie PHYLAX, działający na terenie środkowych i północnych Niemiec, który postawił sobie za zadanie popieranie hodowli psów użytkowych, a podstawą działań hodowlanych była właśnie postać długowłosa - psy wilczastoszare z Turyngii o stojących uszach. To oraz krzyżowanie w roku 1893 tego (XIX wiecznego) ówczesnego protoplasty owczarka niemieckiego z owczarkiem szkockim, prawdopodobnie skutkuje do dzisiaj pojawianiem się szczeniąt długowłosych po krótkowłosych rodzicach, mimo negatywnej selekcji długowłosych osobników z hodowli. Za prawdziwego twórcę rasy owczarek niemiecki uznać można zmarłego w 1936 roku rotmistrza Maxa von Stephanitza, który to tworzeniu tej rasy poświęcił większość życia. Działalność swoją rozpoczął w 1899 roku od psa, będącego efektem działalności hodowlanej związku PHYLAX - HEKTORA von Linksrhein, któremu później zmienił imię na HORAND von Grafrath. W tym samym też roku powstał "związek poświęcony owczarkom niemieckim) w skrócie "SV". HORAND von Grafrath został wpisany do księgi rodowodowej pod numerem 1. W swoim życiu HORAND był najczęściej wykorzystywanym reproduktorem i pozostawił po sobie liczne i wybitne potomstwo. Max von Stephanitza był doskonałym kynologiem, długoletnim prezydentem SV, organizatorem wystaw owczarków niemieckich i popularyzatorem rasy, do niego należą też zasługi w zakresie określenia wymagań stawianych tworzonej rasie, poprzez umiejętne sterowanie hodowlą. Na początku XX wieku owczarki niemieckie i ich mieszańce szkolone były bardzo często na potrzeby policji i wojska, w czasie I wojny światowej psy te odgrywały role jako psy sanitarne i łącznościowe. 

        Ku niezadowoleniu Stephanitza od 1918 hodowla "poszła" w kierunku uzyskania dużego i wysokonożnego psa o stromym kątowaniu. Z tego psa w późniejszym okresie wyhodowana w ZSRR została rasa owczarek wschodnioeuropejski dla potrzeb KGB, wojska i służb więziennych. Od 1933 roku na wniosek Stephanitza rozpoczęto eliminowanie z hodowli osobniki białe. Hodowano je jednak dalej w Ameryce i wyhodowano rasę amerykańsko - kanadyjski biały owczarek niemiecki, zarejestrowany później przez FCI pod nazwą biały owczarek szwajcarski (FCI nr 347). W okresie międzywojennym Leendert Saarlos chcąc przywrócić psu niektóre cechy dzikie przekrzyżował owczarka niemieckiego z wilkiem typu syberyjskiego, bardzo dużym. Po wielu latach pracy hodowlanej powstała nowa rasa zarejestrowana w FCI pod nr 311 saarlos wolfshound. Przed II wojna światową prace hodowlane stawiały nacisk na użytkowość, wyszkolenie i przydatność hodowlaną. Służyły temu licencja hodowlana i testy. Podobny kierunek hodowli prowadzili naziści, ogromnym miłośnikiem tej rasy był Adolf Hitler. Na kształtowanie rasy miał też wpływ układ sił po II wojnie światowej - dwa państwa NRD i RFN -z trudną dla przeniknięcia barierą ustrojową i polityczną. Spowodowało to wytworzenie dwóch typów owczarka niemieckiego : w NRD psy były na ogół wilczate, krępe, szerokogłowe, niewysokie w kłębie, słabo kątowane ; w RFN hodowla rozwinęła się w kierunku wytworzenia dzisiejszego typu owczarka, to jest kłusaka wyższego w kłębie o bardzo mocnym kątowaniu kończyn o umaszczeniu czaprakowym. Typ z NRD zaniknął razem z umaszczeniem wilczatym, które prawie zanika, a użyte w hodowli poprawia umaszczenie (pigmentację). W połowie lat pięćdziesiątych z rasy owczarek niemiecki Karel Hartl skrzyżował owczarka z wilkiem karpackim, mniejszym od syberyjskiego i wyhodowano rasę czechoslovacki wilczak - zarejestrowany w FCI pod nr 332. Kolejną rasą stworzoną na bazie owczarka niemieckiego jest chodsky pes - nie uznany przez FCI, wyglądem przypominający nierasowego owczarka niemieckiego długowłosego.

      Rasa owczarek niemiecki długowłosy nie jest rasą wyhodowaną z rasy owczarek niemiecki (krótkowłosy), jest to odmiana tej rasy niestety nie jest uznawana przez FCI, choć ma tego samego przodka. Do wytworzenia tej rasy nie trzeba było krzyżować owczarka niemieckiego z innymi rasami, a nawet odwrotnie - wytworzenie rasy owczarek niemiecki krótkowłosy nastąpiło od protoplastów, które były długowłose.